جفتگیری ملکه
تا قبل از سال 1771 میلادی چنین تصور می شد که ملکه زنبورعسل جفتگیری نکرده و تخمهای وی بوسیله نامعلومی تلقیح می شود ، مثلاً باد اسپرم های زنبورهای نر را بداخل تخم ها منتقل می نماید . در سال 1771 برای اولین بار دیده شد که ملکه زنبورعسل با زنبورهای نر در خارج از کندو و در فاصله ای در فضا جفتگیری می کند . و در سال 1814 ثابت شد که یک ملکه باکره هیچ گاه در کندو جفت گیری نکرده و یک ملکه باکره بهیچ وجه تخم تلقیح شده نمی گذارد .
ملکه باکره گاهی اوقات قبل از انجام جفتگیری یعنی موقعی که 5-3 روز سن دارد پروازهای شناسائی کوتاه مدتی انجام می دهد . پروازهای شناسائی و پروازهای جفتگیری ملکه در گرمترین ساعات روز یعنی موقعی که زنبورهای نر در پرواز هستند انجام می گیرد . ملکه معمولاً موقعی که حدود 7 تا 10 روز سن دارد اقدام به جفتگیری می نماید . مدت زمانی که ملکه برای جفت گیری از کندو خارج می شود تا هنگام مراجعت معمولاً بین 10 -30 دقیقه است ولی گاهی اوقات کمتر یا بیشتر از این مدت نیز خواهد بود . هر ملکه باکره معمولاً با 8 عدد زنبور نر جفتگیری می کند . البته این تعداد ممکن است کمتر و یا بیشتر و حتی تا28 عدد نیز برسد . جفت گیری ملکه در فاصله چند صد متری تا چند کیلومتری کندو و در محلی بنام «محل تجمع زنبورهای نر » و در هوا در ارتفاع حدود 10 متری از زمین صورت می گیرد . هر زنبور نر پس از جفتگیری با ملکه بواسطه انقباض عضلاتش و همچنین بواسطه باقی ماندن قسمتی از دستگاه جفتگیری اش در واژن ملکه بصورت جسم خشکی مرده و به زمین می افتد . پس از آن زنبور نر دیگری به ملکه نزدیک شده و ضمن خارج کردن آلت تناسلی زنبور نر قبلی با ملکه جفتگیری می کند . این عمل یکی پس از دیگری انجام شده تا عمل جفتگیری ملکه به پایان رسیده و ملکه در حالی که آلت تناسلی آخرین زنبور نری که با وی جفتگیری کرده است را حمل می نماید به کندو مراجعت می کند . بعضی اوقات مشاهده شده است در صورتی که ملکه در اولین دفعه جفتگیری کند ، روز بعد به منظور جفتگیری مجدد از کندو خارج می شود . در موارد بسیار نادری نیز دیده شده است که ملکه تا 3 مرتبه برای جفتگیری از کندو خارج شده است . البته این کار را در روزهای پی در پی انجام می دهد و در صورتی که شرایط جوی اجازه خروج به وی ندهد و یا به اندازه کافی زنبور نر وجود نداشته باشد ممکن است بین اولین و آخرین جفتگیری چند روز فاصله واقع شود . وجود آلت جفتگیری آخرین زنبور نر را در واژن ملکه «علامت جفتگیری» می گویند که پس از مراجعت به کندو و در فاصله چند دقیقه تا چند ساعت توسط زنبورهای کارگر از واژن ملکه خارج شده و وی را تمیز می کنند .
اسپرم وارد شده در واژن ملکه از طریق مجرای عمومی تخم وارد کیسه ذخیره اسپرم شده و در آنجا تا آخر عمر ملکه باقی می ماند . همانطور که گفته شد جفتگیری ملکه معمولاً در گرمترین ساعات روز یعنی بین ساعت 1 تا 5 بعدازظهر و بیشترین نسبت انجام آن در بین 2 تا 4 بعدازظهر صورت می گیرد .
هر چقدر هوا بهتر باشد و تعداد زنبورهای نر بیشتر باشد احتمال موفقیت جفتگیری بیشتر خواهد بود . جفتگیری ملکه همیشه در درجه حرارت بیش از 20 درجه سانتی گراد صورت می گیرد . در هوای آرام و بدون باد نیز احتمال جفتگیری بیشتر می باشد . در صورتی که سرعت باد بیش از 20 کیلومتر در ساعت شود احتمال جفتگیری موفقیت آمیز ملکه کمتر شده و در سرعت باد بیش از 27 کیلومتر در ساعت متوقف می شود . ملکه هائی که در شرایط آب و هوائی نامناسب جفتگیری می کنند حاوی مقدار کمتری اسپرم شده ، طول عمر آنها کوتاه و معمولاً جایگزین می شوند . معمولاً دو تا چهار روز پس از جفتگیری ، ملکه اقدام به تخم گذاری می کند . البته این مدت ممکن است کمتر یا بیشتر طول بکشد . برای تخمگذاری ، ابتدا ملکه سر خود را وارد سلول ها کرده و پس از بازرسی و اطمینان از عدم وجود تخم در آنها سر را خارج کرده و شکم خود را وارد سلول می کند و یک تخم در وسط سلول قرار داده و خارج می شود . این مدت حدود 9 تا 12 ثانیه طول می کشد و پس از اینکه چندین تخم پی در یپ قرار داد چند لحظه ای استراحت می کند . بطور متوسط یک ملکه در شبانه روز 1500 عدد تخم می گذارد . برآورد شده است که یک ملکه خوب سالانه 200 هزار تخم قرار می دهد . ثابت شده است که نسبت تخم گذاری ملکه رابطه مستقیمی دارد با مقدار غذائی دارد که طبیعت در اختیار زنبور قرار می دهد و عوامل خارجی دیگر تأثیر زیادی روی تخم گذاری ملکه ندارند . ملکه پس از جفتگیری و شروع تخم گذاری ، کندوی خود را بجز مواقعی که تولید بچه کندو می کند هرگز ترک نکرده و پس از جفتگیری توجه زنبورهای کارگر به وی زیادتر می شود زیرا ملکه بارور فرمون های مخصوصی را ترشح می کند که انسجام کلنی و نظم و انضباط کارها را تضمین می نماید .
