مناطق پرورش ملکه (بهار زنبورداران )
در دو صورت کلني اقدام به پرورش ملکه جديد مي نمايد . قبل از بچه دهي و در مواقع اضطراري مثل مرگ اتفاقي ملکه . در هر صورت پس از انتخاب تخم يا لارو مورد نظر از سوي کارگران توجه خاصي به ملکه آينده کلني مي شود . پس از تفريخ تخم لارو ملکه ، نسبت به ساير کيس هاي کلني غذاي بيشتري (ژله رويال ) به اين نوزاد خورانده مي شود که اين حجم زياد ژله رويال سبب مي گردد که لارو رشد بيشتري نمايد . به هر حال پس از سپري شدن 13 روز (16 روز دوره رشد ملکه از تخم تا ملکه کامل است ) ملکه باکره از حجره خود خارج شده و پس از گذراندن حدود 6 تا 10 روز و رسيدن به بلوغ کامل در يک بعد از ظهر گرم از کندو خارج شده تا جفت گيري نمايد .
ملکه که در 3 تا 5 روزگي پرواز آشنايي را انجام داده و محيط را به خوبي مي شناسد در آسمان با 7 الی 17 زنبور نر جفت گيري نموده و پس از حدود نيم ساعت در حالي که جسمي سفيد رنگ در انتهاي شکم او قرار دارد به کلني خود باز مي گردد . ملکه جفت خورده پس از 2 الي 3 روز شروع به تخم ريزي مي نمايد و ديگر تا پايان عمر 7 ساله خود کلني را ترک نمي کند مگر طي بچه دهي . ملکه تنها زماني ارزش پيدا مي کند که با موفقيت جفت گيري کرده باشد و بتواند تخمگذاري نمايد . در غير اين صورت به اندازه يک مگس بي ارزش خواهد بود .
پرورش ملکه
متداول ترين روش براي پرورش مصنوعي ملکه روش دوليتل مي باشد . در اين روش ابتدا حجره هاي مومي مصنوعي را با استفاده از قالب هاي مخصوص تهيه و روي قاب پيوند به صورت عمودي چسبانده مي شود . سپس از کندوي مادري (کندويي که از هر جهت (صفات اقتصادي ) مناسب باشد ) لاروهاي يک روزه پيوند (انتقال ) مي دهند . پس از پيوند لارو ، قاب مورد نظر را درون کندوي پرستار که مملو از زنبوران کارگر جوان است قرار مي دهند . پس از اينکه فنجانک هاي ملکه از سوي کارگران پذيرفته شده ، تغذيه و در نهايت پوشيده شدند يک روز قبل از تولد ملکه ها ، هر کدام از شاخون ها را به کندوچه هاي هسته اي انتقال مي دهند . کندوچه هاي هسته اي کندو هايي با حجم کوچک و حاوي تعداد کمي (حدود يک ليوان ) زنبور کارگر جوان مي باشند. که ملکه را پس از تولد مورد توجه و رسيدگي قرار مي دهند و زمينه را براي انجام پرواز جفت گيري مهيا مي سازند . تعداد کم کارگران در کندو چه هاي هسته اي عمل پروش ملکه را اقتصادي تر نموده و کاهش هزينه را در پي خواهد داشت . پس از کسب اطمينان از تخم گذاري ملکه درون کندوچه هاي هسته اي ، ملکه را خارج کرده و به مصرف مورد نظر مي رسانيم . طي پرورش ملکه ملزوماتي براي پرورش ملکه ضروري مي باشند که از جمله مي توان به زنبوران نر ، شهد و گرده و در اختيار داشتن جمعيت کارگر جوان اشاره نمود . پرورنده ملکه بايد طوري برنامه ريزي و مديريت نمايدکه در زمان بلوغ ملکه و آماده بودن وي براي جفت گيري به ازاي هر ملکه 20 زنبور نر بالغ در اختيار داشته باشد همچنين چندين کلني را به توليدزنبور کارگر جوان اختصاص دهد تا در زمان پرورش ملکه با کمبود زنبور کارگر مواجه نگردد . وجود شهد و گرده طبيعي در پرورش ملکه بسيار موثر است و غني بودن جريان شهد و گرده مي تواند به توليد ملکه هاي بسيار مطلوب بيانجامد . انتخاب منطقه اي که در آن شهد و گرده خوبي وجود داشته باشد و داراي آب و هوايي مطلوب باشد لازمه مديريتي صحيح و فني در پرورش ملکه خواهد بود .
منطقه پرورش ملکه
کارشناسان متفق القول اند که بهترين زمان براي پرورش ملکه در هر منطقه بهار مي باشد . منظور از بهار زماني است که بيشترين مقدار از گل را در محيط داشته باشيم . امکان دارد در اول فروردين در حالي که در جنوب کشورمان زمان برداشت عسل باشد در آذربايجان يا اردبيل شکوفه و گل درختان هنوز باز نشده باشند . در جنوب کشور فصل بهار را پشت سر گذاشته و در اردبيل و آذربايجان هنوز به فصل بهار نرسيده ايم . در بهار زنبورداران ، اکثر درختان و گياهان فعاليت حياتي خود را آغاز نموده اند و در پي آن حجم زيادي گرده (که در پرورش نوزادان و ملکه نقش بسيار مهمي دارند ) و شهد در محيط جريان دارند ، شرايط اقليمي مطلوبي براي فعاليت زنبوران مهيا شده ، پرورش زنبور نر در تمام کلني ها متداول مي باشد ، بيشترين جمعيت کارگر جوان در اين فصل بدست آورد و ..... مي توان از بهار هر منطقه به عنوان بهترين منطقه براي پرورش ملکه و جفت گيري آن به حساب آورد .
جفت گيري ملکه
ارزش پرورش موفقيت آميز ملکه به انجام جفت گيري و شروع تخم گذاري آن است . به عبارتي در اختيار داشتن زنبوران نر مناسب براي انجام لقاح از جزئيات و ملزومات مهم پرورش ملکه مي باشد . در طرح هاي اصلاح نژادي که جفت گيري ها محدود و هدف دار مي باشد استفاده از تلقيح مصنوعي ملکه يا محيط هاي ايزوله براي دستيابي به اهداف مورد نظر ضروري است . با توجه به اينکه زنبوران نر براي انجام لقاح و پراکنش ژنوم اجدادي خود به زنبورستان های مجاور نيز پرواز مي کنند و شعاع پرواز زياد (1 تا 5 کيلومتر) ، قرار دادن کندوچه هاي هسته اي در مناطق ايزوله که در آن به شعاع 10 کيلومتري هيچ زنبورستاني وجود نداشته باشد (مثل جزيره ها) براي جفت گيري هاي هدف دار لازم و ضروري است .
در منطقه اي که براي اسکان ايستگاه پرورش ملکه انتخاب مي شود بايد :
- پرندگان زنبور خوار تمايل بسيار زيادي به خوردن زنبور نر و ملکه دارند .
- سعي شود ايستگاه پرورش ملکه در محلي اسکان داده شود که زنبور خواران پرنده در آن محيط موجود نباشند .
- بارندگي هاي پي در پي ، وزش باد هاي شديد از خروج ملکه از کندو براي انجام پروازجفت گيري جلو گيري بعمل مي آورد . در اين صورت ملکه پس از مدتي بدون لقاح شروع به تخم ريزي نموده و تمامي نوزادان و زنبوران متولد شده زنبور نر خواهند بود . سعي شود چنين مناطقي براي پرورش ملکه انتخاب نگردد .
- منطقه اي که براي اسکان ايستگاه پرورش ملکه در نظر گرفته مي شود بايد عاري از حشراتي چون مورچه ، زنبوران واسپ ، شيخک ها ، عنکبوت ها و ساير حشرات شکارگر و مضر براي کلني باشد .
- داراي فلور غني گياهي باشد .
