آفات زنبور عسل:
وجود شرایط مساعد از قبیل فراوانی مواد غذایی(قندی و پروتئینی) درجه حرارت مناسب و رطوبت کافی و همچنین مقدار زیادی زنبور در فضای کم و بیش تاریک و کم نور داخل کندو اغلب سبب می شود که زنبور عسل و یا فرآورده های آن مورد حمله انواع عوامل بیماری زا، انگلهلو شکارچیان قرار گیرد . چون زنبور های داخل کندو تماسهای زیادی با یکدیگر دارند و خصوصاً مبادله غذا از طریق دهان آنها یکی از راه های ارتباط اعضاء کلنی می باشد به همین دلیل اگر یک عامل بیماری زا بعضی از افراد کلنی را آلوده کند آلودگی سریعاً در بین سایر اعضاء کلنی انتشار پیدا می کند . از طرف دیگر توسعه زنبور داری مهاجرتی نیز موجب انتشار سریع آفات و امراض بیسن کلی و زنبورستانهای مختلف می شود که سعی می شود برخی از بیماریها ، آفات ، شکارچیان توضیح داده شود .
1 – شکارچیان زنبور عسل:
پرندگان زنبور خوار شامل :
مروپیده ها :
در ایران تعدادی پرندگان از زنبور عسل و یا سایر حشرات تغذیه می کنند که مهمترین آنها پرندگان خانواده مروپید ها می باشند . پرندگان این خانواده به صورت اجتماعی زندگی کرده و بیشتر از حشرات راسته بال غشائیان به خصوص زنبور عسل تغذیه می کنند . نحوه تغذیه به این صورت است که زنبور ها را در هوا شکار کرده و سپس در محلی مانند روی شاخه درخت روی سیم تلفن و یا برق قرار گرفته و از آن تغذیه می کنند . از این خانواده سه گونه در ایران انتشار دارد که از حشرات و بخصوص زنبور عسل تغذیه می کنند . پرندگان پس از تعداد زیادی زنبور در چینه دان خود شیره آنها را مکیده و بقایای سخت غیر قابل جذب را به صورت توده فشرده بیضی شکل از دهان خارج می کند .
Meropes Orientalis زنبور خوار کوچک :
این پرنده حدود 25 سانتیمتر طول داشته و از دو گونه دیگر کوچکتر است که بوسیله پرو بال سبز ، خط مشکی ، طوق سینه ای سیاه و گلوی آبی به آسانی شناخته می شود . این پرنده کمتر از سایر زنبور خوار ها اجتماعی بوده و بصورت آفت دیده می شود .
زنبور خوار سبز کوچک بیشتر در نقاط خشک و گرم ، در لابلای درختان ، زمین های مزروعی و بیشه های گرم زندگی می کند انتشار این پرنده در جنوب شرق ایران می باشد .
Meropes Apiaster معمولی :
این پرنده به طول 27 سانتیمتر ، رنگارنگ با منقاری دراز و خمیده می باشد . دو شاهپر وسط دم دراز بوده و از فاصله دور براحتی قابل تشخیص می باشد . پرنده ای است اجتماعی اغلب روی سیم های برق و تلفن می نشیند . از نظر محل زندگی این پرنده فضای باز پر بوته و کم درخت ، تیر های برق و غیره را ترجیح می دهد . در سوراخ های دیوار رود خانه های ، گودال های شنی و بریدگیهای زمین و گاهی حتی در زمین هموار بطور دسته جمعی زندگی می کنند . این پرنده در اغلب نقاط ایران بجز مناطق جنوبی،جنوب غرب و جنوب شرق زندگی می کنند .
Meropes Supercilliosus زنبور خوار گلو خرمائی:
پرنده ای است به طول 30 سانتیمتر سطح پشتی پائین ، سینه و شکم سبز یکدست و فاقد نوار سیاه در زیر گلو است . سطح زیر ین بالها تقریباً خرمائی رنگ .شاهپرهای وسطی دم آنها بلند تر از زنبور خوار معمولی است . محل زندگی آنها بیشتر دشتهای باز ، زمین های زراعی و آبیاری شده و باتلاقهاست . زنبور خوار گلو خرمائی بطور دسته جمعی در سوراخ های دیوار ساحلی رود خانه ها و تپه ها و گودالها لانه می سازد در اغلب نقاط ایران انتشار دارد .
روش مبارزه با پرندگان زنبور خوار:
به دور از چشم محیط بانان محیط زیست با استفاده از تفنگ ، سموم شیمیایی و شاهین دست آموز توصیه می شود . عده ای از زنبور داران در ایران از تفنگ ساچمه ای برای کنترل پرنده استفاده می کنند . در مناطقی که جمعیت این پرنده زیاد است توصیه می شود نسبت به انتقال کندو ها به منطقه دیگر ی که این پرنده گان وجود ندارند اقدام شود .
پستانداران:
موش:
موش معمولی و چندین گونه کوش دیگر از آفات زنبور داری در بسیاری از نقاط دنیا محسوب می شود . موشها از سوراخهای مختلف کندو وارد شده و به قسمتهای مختلف داخل کندو خسارت وارد می نمایند . موش ها عمدتاً به منظور ساختن لانه خود در داخل کندو و برای فراهم کردن فضای مناسب به شان ها خسارت می زنند . ضمناً از گرده و عسل ذخیره شده و خود زنبور ها تغذیه می کنند که باعث ضعف و آشفتگی کلنی و گاهی نابودی آن می شود . این گونه خسارت ها در پائیز و زمستان به کندو های زنبور عسل وارد می شود علاوه بر این بوی ادرار و مدفوع موش باعث می شود که کلنی زنبور عسل در بهار سال بعد کندور خود را رها کند و در محل دیگری در طبیعت مستقر شود . در انبار های نگهداری وسایل و مواد زنبور داری نیز خسارت وارد می کند . برای جلو گیری از ورود موش به داخل کندو های زنبور عسل لازم است در هنگام پائیز و قبل از شروع زمستان گذرانی ، سوراخ پرواز را تنگ کردهخ بطوری که موش قادر نباشد به آن وارد شود . ضمناً بستن سایر سوراخ های اطراف و زیر کندو الزامی است .
خرسBear:
خرس از پستانداران بسیار مشهور آفت کلنی های زنبور عسل می باشد . این جانوران به منظور تغذیه از عسل و نوزادان زنبور عسل و زنبوران کامل ، کندو های آنها را خرد کرده و از این مواد با ولع زیاد تغذیه می کند .
فعالیت خرسها در مناطق کوهستانی و جنگلی بوده و غالباً هنگام شب به کندو های زنبور عسل حمله ور شده و آنها را از بین می برند . برای کنترل خرسها ، کشتن آنها بوسیله تفنگ استفاده از تله های مخصوص ، کشیدن حصار های الکتریکی در اطراف زنبور ستان و احتراز از قرار دادن کندو های زنبور عسل در اماکنی که احتمال وجود خرس می باشد توصیه شده است .
